“Ik woon op de rand van Helmond, in een huis dat ik enkele jaren geleden zelf heb ontwikkeld en gebouwd. Een woning waarmee ik in februari 2011 de Houtse Akker Duurzaamheid- en Innovatieprijs won, vanwege de vernieuwende duurzame technieken die ik heb toegepast. Ik vind dat je in deze tijd niet meer mag kiezen voor iets wat niet duurzaam is. Ons huis is een statement: ik bewijs ermee dat je ook met een beperkt budget bewust kunt nadenken over het milieu. Je kunt het ook een principekwestie noemen. We bouwen in Nederland ontzettend dom. We weten hoe poreus stenen zijn. De wind vliegt er doorheen, er is in de spouw nooit sprake van stilstaande lucht. En dat terwijl stilstaande lucht het beste isoleert. Daarnaast duurt het decennia voordat de chemische troep verdampt is die wordt gebruikt bij het metselproces; ik voel het meteen als ik in een nieuw huis ben. Een ongezond, onbehaaglijk klimaat. Waarom blijven we toch met stenen bouwen? In Skandinavië en Canada zijn ze een stuk slimmer dan hier in Nederland. Gezinnen wonen er in houten huizen die ze met één kacheltje warm houden. Mijn doel: een houten huis, honderd procent luchtdicht, honderd procent energieneutraal. Ik heb er de halve wereld voor afgereisd, en uiteindelijk is het mij gelukt. Het bouwpakket komt uit Canada, het verwarmingssysteem uit Denemarken en het warmwatersysteem uit Engeland. En ooit wil ik nog een grijswatersysteem, zodat je met bijvoorbeeld je afwaswater de wc kunt doorspoelen. Dat zit er nu nog niet in, vanwege de Nederlandse wet- en regelgeving.”
Interne energie
“Ons luchtbehandelingssysteem houdt de energie in het huis vast en zorgt onder meer voor de verwarming en warm water. Alles werkt op basis van de interne energie van het huis. De wanden zijn volledig luchtdicht, van onder naar boven: er gaat geen energie verloren naar buiten. Ons systeem haalt verse lucht naar binnen, wat wordt opgewarmd in de winter en afgekoeld in de zomer. Twee keer per uur wordt het huis voorzien van verse lucht, geheel elektrisch. Natuurlijk heb ik nagedacht over hoe we op duurzame wijze aan die elektriciteit kunnen komen. We verbruiken jaarlijks zo’n 9.600 kWh, en wekken met onze zonnepanelen zo’n 9.000 kWh op. De energierekening is te verwaarlozen, en dat voor een huis van 700 kubieke meter!”
Hergebruik
“Hout is een warm product. Het warmt heel snel op, in tegenstelling tot de koude baksteen. Dus het kost weinig energie om het warm huis te houden. En hout is een duurzaam materiaal: ik ga bomen planten die net zoveel hout opleveren als het hout dat ik heb gebruikt voor mijn skeletbouwwoning. Dat is voor mij het optimum van duurzaam zijn. Steen haal je ergens vandaan en kun je nooit meer vervangen. Ik ben een groot voorstander van hergebruik. Ik zie om me heen veel belachelijke oplossingen. Waarom laten mensen de warmte van de wasdroger via het dak naar buiten gaan? Laten we vooral op gecontroleerde wijze de energie vasthouden en hergebruiken. Bij mij zit het witgoed aangesloten op het luchtbehandelingssysteem. Het verhoogt je leefcomfort, is goed voor het milieu en zeer besparend in de portemonnee.”
Bureaucratie
“Out of the box denken betekent altijd dat je tegen muren aanloopt, dat je mensen tegenkomt die het niet snappen, of die willen dat het anders gebeurt. Ik wilde eigenlijk een windmolen in plaats van een dak vol zonnepanelen, maar dat mocht niet van de welstandswet. Jammer, want eigenlijk ben ik tegen zonnepanelen: het productieproces is milieubelastend en je kunt ze niet recyclen als de levensduur erop zit. Van diezelfde welstandswet moest ik een stenen gevel bouwen, dus zijn we toch maar aan het metselen gegaan. Je wordt soms gek van de bureaucratie, al vind ik het ook wel leuk om daar lekker tegenaan te schoppen. Het hout komt uit Canada, dus vond men in Nederland dat de constructieberekeningen moesten worden geconverteerd van de Canadese naar de Nederlandse normen. Flauwekul natuurlijk, maar het heeft ons veel energie gekost. Je maakt veel gekke dingen mee tijdens zo’n innovatief bouwproces.”
Alles zelf gedaan
“Ik schat dat bouwen op mijn manier ongeveer 20% goedkoper is dan de reguliere bouw. Ooit wordt dit allemaal heel normaal, wie weet kan ik mijn concept op een of andere manier wel in de markt gaan zetten… Ik heb heel veel zelf gedaan. Het lijkt allemaal heel moeilijk, maar wie logisch nadenkt kan veel meer dan ie denkt. De riolering, de fundering, het timmerwerk, het isoleren, de sanitaire voorzieningen – alles ging vrij eenvoudig. Mecano voor gevorderden. We hebben ook zelf alles ontworpen, daar hadden we geen architect bij nodig. Het ging gewoon vanzelf. Binnen zes maanden waren we helemaal klaar. Ik zeg altijd: begin gewoon. Stoot een paar keer je neus en leer daarvan. Inmiddels wonen we hier nu een jaar of vijf heel tevreden. De kinderen zouden nooit meer weg willen; het huis is ook van hen, ze hebben actief meegeholpen tijdens de bouw. Maar ze hebben pech: over een jaar of tien vertrek ik naar een plekje in een bos. Daar kom ik vandaan, dat is wat ik wil: vogeltjes in de ochtend, in plaats van wegrijdende auto’s.”
Bart van Bokhoven, ontwerper, bouwer en bewoner van het meest duurzame huis in Helmond
